|
YAZILI ANLATIM BECERİSİ
• Yazılı anlatım becerisinin gelişmesi, sürekli ve planlı yapılan etkinliklerle
mümkündür. Bu çalışmalar, öğretmenle ve Türkçe dersleriyle sınırlı kalmamalıdır.
• Hangi sınıfta olursa olsun öretmenin verecei veya Türkçe kitabı içerisinde yaşıtları
tarafından yazılmış makale, öykü, fıkra, şiir vb yazılar öğrencileri yazma çalışmalarında
daha istekli kılacaktır.
• Kompozisyon yazma, yazılı anlatım becerisinin geliştirilmesi açısından önemlidir.
Ancak bu durum, öğrencilerin yazdıkları kompozisyonlardaki yanlışlarını ve doğrularını
görmeleriyle mümkündür. Hiçbir ön hazırlık ve ortak çalışma yapmadan, öğrencilerden
kompozisyon yazmalarını istemek, onların yazmaya karşı olumsuz tutum geliştirmelerine
yol açmaktadır. Kompozisyon çalışması yapmadan önce öğrencilerin bunları nasıl yapacakları
uygulamalı olarak gösterilmelidir.
• Yapılan araştırmalar, öğrencilere haftada 2 gün 10’ar dakika yaptırılacak dikte
çalışması, yazma, telaffuz ve sözcük dağarcığı ile birlikte dinlemeyi de olumlu
yönde geliştireceğini belirtmektedir.
• Türkçe yazım kuralları ve noktalama işaretleri öğrencilere zevkli öğrenmelerle
kazandırılmalıdır. Örneğin kitabın değişik bölümlerinde, noktalama işaretleri konulmamış
metinler verilerek öğrencilerin doldurması istenebilir.
• Türkçe kitaplarında aşağıdaki yazı türlerinden örnekler verilmesinin yanında her
birine ilişkin birer örnek çalışma için kitapta bölümler ayrılabilir. (Yazma eğitimi
yönteminin ilkeleri)
Bu çalışmalar şunlardır:
Hikaye tamamlama, diyalog tamamlama, akrostiş çalışmaları, konuşma baloncukları
kullanma, mektup yazma, otobiyografi yazma, internet yazılımları(e-mail) kullanma,
günlük veya seyir defteri tutma, konuşma metni yazma, bir yazar hakkında rapor yazma,
konuşma metni yazma, resimleri yazı ile anlatma, rüyaları anlatma, parçada geçen
olayları krolonojik olarak sıralama, verilen kelimelerden cümleler oluşturma, özet
çıkarma, okul gazetesi çıkarma, öğretim konularıyla ilgili kayıtlar yazma (Derslerde
,incelenen konularla ilgili esas fikirleri unutmamak veya hiç değilse yapılan işleri
ileride hatırlamak maksadıyla, defterlere bazı kayıtlar düşmek faydalı olur. Bu
faaliyet ,yazmaya yol açması bakımından da değer taşır. Yapılan bir deney, sınıfta
yapılan bir iş uygun bir faaliyettir. Örneklerden de anlaşılacağı gibi bu sadece
Türkçe dersinde uygulan bir etkinlik değildir.)
• YAZINSAL ÜRETİCİLİK UYGULAMALARI İÇİN ÖRNEKLERDEN BAZILARI ŞÖYLE SIRALANABİLİR:
a) Okunan bir öykü, fıkra, şiir, makale, deneme, vb'nin yarıda kesilerek, öğrencilerden
sözlü yada yazılı olarak tamamlamalarının istenmesi.
b) Çeşitli edebi türlerin bir bölümünün verilmeyerek, (örneğin, öykünün çözüm bölümü)
öğrencilere tamamlattırılması.
c) Verilen bir öykünün, öğrenciler tarafından kahramanlarının değiştirilip yeniden
yazılması.
d) Öğrencinin bir kahramanın yerine kendisini koyup, yeni bir öykü (ya da bir bölümünü)
oluşturması. (Sever,1999)
• YAZILI ÖDEV
Eğitimde genel anlamıyla yazılı ödev ,vazgeçilmez bir yetiştirme yoludur. Öğrenci
,ödev yaparken kendi kendinedir. Yazdığından yaptığından özgür olmakla birlikte
sorumluluk da duyar; öğrendiklerini düşündüklerini uygulamakta ,yazmaktadır;bu sırada
eksik ,yanlış ,belirsiz bilgilerini anlar ,bunları tamamlamak ,durulaştırmak gereğini
duyar;düşünür, seçer, ;böylece girişim atılım içindedir,etkindir.
Yazılı ödev ,yazma çalışmaları için temel bir etkinliktir. Yazma becerisi, bütün
ana dili becerileri gibi ,yazma etkinliği yapılmadan öğrenilemez. Yazılı ödevler
, açıklanan nitelikleriyle öğretmenlere öğrencilerin kişisel bilgi çözüm ,düşünüş,
birleştirme ,anlatım , sunuş yeteneklerini gösteren çalıştırmalardır.
Yazılı ödevlerde amaç ; alıştırma, gözlem,ve inceleme düşünme ve değerlendirme ,imgelem
ve yeni şeyler bulma yeteneği kazandırtmaktır. Bunları da vereceğimiz ödevlerin
türlerine göre gerçekleştiririz.
• Öğrencilere yazmakta beceri kazandıracağımız türleri amaçlarına ve kapsamlarına
göre üç grupta belirtebiliriz (Göğüş,1978);
1-İş Yazıları : insan ilişkileri ,günlük işler ve gereksinimler dolayısıyla yazılan
yazılardır (mektup, telgraf, dilekçe vb. )
2- Bilgi ve Düşünce Yazıları: Bu yazılar ,çeşitli kaynaklardan edinilen bilgileri
toplayıp sunan ,değerlendiren, açıklayan yazılardır.
3- Üretici yazılar ; Konusu yazarınca bulunarak ,hayal gücü ,düzenleyim ve kişisel
anlatımla ortaya konan yazılardır. Öykü ,roman ,anı ,gezi deneme ,şiir...bunlardandır.
Öğretmen ödevleri öğrenci seviyesine ve belirtilen ilkeleri göz önüne alıp belirledikten
sonra sınıfta bu ödevler üzerinde konuşarak ve tartışarak öğrencilerde bir izlenim
oluşturulmalıdır. Yazma ödevlerin de öğretmen konunuz şudur demekle işi bitmiş olmamaktadır
. bütün bunların dikkate alınması gereklidir
YAZMA EĞİTİMİ YÖNTEMİNİN İLKELERİ
1- Öğrencilere birkaç anlatım yöntemini anlatarak etkili bir anlatım becerisi kazandırılamaz.
Öğrencilerin konu üzerinde kendi bilgi, yaşantı, deney, izlenim ve duygularını,
kendi sözcük dağarcığıyla ,özgürce bildirmeye yönlendirmelidir.
2- Yazma etkinliklerinde, öğrencilerin kendi düşümce ,duygu, deney, yaşantı ve bilgilerini
anlatma olanağı verecek konular seçilmelidir.
3-Düzenleyim bilgileri, dilbilgisi kuralları doğrudan yazma becerisi kazandırmaz.
Bu bilgiler, yazma etkinlikleri içinde ,öğrencilere gerekli duyuldukça verilmeli
ve hemen uygulamasına geçilmelidir
4-Konuşma gibi ,yazma etkinlikleri içim de ders saati ayrılması zorunludur.
5-Yazma çalışmalarında ,öğrencilerin bulundukları sınıf değil, düzeyleri dikkate
alınmalıdır.
6-Öğrencilerin yazma düzeyi birden değişmez, ağır ağır gelişir. Çünkü yazma, birkaç
günde öğrenilecek bilgi değil, çeşitli alıştırmalarla kazanılacak bir beceridir;bu
nedenle zaman ister. Her yazılan tür üzerinde, öğrenciler biçim plan, anlatım yönlerinden
yeterli beceri kazanıncaya kadar sınıf içi alıştırmalar yapılmalı yeter sayıda örnek
verilmelidir.
7-Derslerdeki yazma çalışmaları, öğrencilerin o türde ,ayrıca yapacakları ödevlerle
sonuçlanır. Öğrenciler, sınıfta yaptıkları alıştırmalardan kazandıkları bilgi ve
becerileri, evlerinde ya da kitaplıkta hazırlayacakları ödevlerle göstereceklerdir.
8- Yazma çalışmalarıyla konuşma etkinlikleri arasında ilgi kurulmalıdır. Sınıfta
konuşulmuş bir konu da yazma konusu edilebilir. Ayrıca yazma ödevleri üzerinde öğrenciler
konuşturulmalıdır.
9- Öğrencilerin yazma konusunda kişisel ayrılıkları göz önünde tutulmalıdır; geri
öğrencilerin bilgi ve beceri eksiklerini önleyecek önlemler alınmalıdır. Yazmaya
istekli öğrenciler yüreklendirilmeli, kendilerine yazma yoları ve iyi örnekler gösterilmelidir.
10-Sınıfta ,yazmaya istek havası uyandırılmalıdır; bu hava ,yazanları isteklendirerek,
çekingenleri yüreklendirerek, yazdıklarını birbirine okuma alışkanlığı oluşturarak,yazma
yarışmaları düzenleyerek, okulda gazete dergi çıkararak oluşturulabilir.
11-Yazma etkinlikleri yalnız anadili dersine özgü kılınmamalıdır; öğrencinin başka
derslerdeki etkinliğine, ailesinin ve kendisinin özel yaşamına kaydırılmalıdır.
Böylece öğrenci ,yazmayı bir araç olarak kullanmak olanağını bulur ve yararını öğrenmiş
olur.
ÖĞRENCİLERİ YAZMAYA İSTEKLENDİRMEK İÇİN BAŞLICA ŞU YOLLAR DENENEBİLİR
( GÖĞÜŞ,1968):
1- Yazma, güç bir beceri olarak gösterilmemelidir. Yazma, konuşma gibi bir anlatım
yolu olarak tanıtılmalı, konuşan kimsenin yazabileceğine öğrenciler inandırılmalıdır.
2- Öğrencinin düşünmesine yardım edilmelidir. İyi belirlenmemiş ,sıralanmamış olan,
iyi anımsanamayan düşünceler ve olaylar, karalaştırılmamış kanılar kolay anlatılamaz.
Öğrencileri, yazacağı konu üzerinde konuşturmakla yardım edilebilir.
3- Yazmada karşılaşılan güçlüklere yardım edilmelidir. Bu güçlükler çeşitli olabilir;
öğrenci yazısına başlık bulamaz; nasıl bir giriş yapacağına karar veremez; yazacaklarını
sıralamak, türlere göre biçim vermek de onun için bir sorun olabilir. Öğrenci, bu
güçlüklerini öğretmenine ya da küme arkadaşlarına sorabilmelidir.
4- Ödev hazırlamak için süre verilmelidir.
5- Öğrencilere yardımcı kaynaklar sağlanmalıdır. Bunlar, bilgi kaynakları, sözlük,
yazım kılavuzu, ansiklopediler olabilir; kuramsal yazma bilgileri, öğütler veren
kitapların yararı azdır.
6- Öğrencilerin zihinsel kapsamları zenginleştirilmelidir. Bunun yolu, başlıca okuma,
görme, deneme, gezme, konuşma, tartışmadır.
7- Yazılarda başarılı yönler aranmalıdır. Öğretmen isterse her ödevde bilgi, düşünce,
anlatım yönlerinden bir değer bulabilir.
8- Ödev konuları da öğrenciyi yazmaya isteklendirecek nitelikte seçilmelidir. Konular
öğrencilerin anılarını, izlenimlerini uyandırmalı, ilgilerine uygun düzeyde olmalı
ve yaşam gereksinimlerine karşılık verecek nitelikte seçilmelidir.
9- Sınıfta, daha geniş olarak okulda üretici yazma havası, öğrencileri yazmaya yönelten
en büyük etken olur.
|