|
Bir
hafta boyunca işe gelip giderken kaç farklı türde model bulabildiğinize
bir bakın. Her gün farklı bir küme üzerinde yoğunlaşın: örneğin bir gün
dikkatinizi trafiğe verin ve bir desen ya da model görüp görmediğinize
bakın. Bir sonraki gün doğal ve insan eliyle yaratılmıış ortamlara
odaklanın. Ne tür modeller görüyorsunuz? Belirli türdeki arabalarda
bulunan kişilerin belirli bir giyinme biçimi var mı? Ya da saç
stillerinde, giysilerinin renklerinde ya da stillerinde baskın olan bir
yön var mı? İnsanlar arasındaki ortak ya da zıt yönlere baktığınızda bir
model görüyor musunuz? Başka bir gün duyduğunuz sesler üzerinde
yoğunlaşın: insanların konuşma biçimleri olması (ya da olmaması),
trafikte duyduğunuz ses motifleri ya da çevrenizde duyduğunuz diğer
sesler.
İşte geçirdiğiniz iki hafta boyunca bulabildiğiniz her "tümevarımsal" ve
"tümdengelimsel" modeli kaydettiğiniz iki liste yapın. Tümevarımsal
modeller parçadan bütüne doğru giderler. Bu modeli az bir bilgiyle
genellemeler yapıldığını her görünüşünüzde farkedebilirsiniz (çalışanlar
arasında yapılan bir araştırmaya ya da ankete göre yapılan yeni bir
politika gibi). Tümdengelimsel modeller ise bütünden parçalara göre
giderler. Belirli davranışları, politikaları ve işlemleri dikte ettiren
birbirine bağlı değerlerde, inançlarda ve düşüncelerde bu modeli
görebilirsiniz. Bu iki haftanın sonunda listenizi inceleyip çalışma
ortamınızın tümevarımsal bir model mi yoksa tümdengelimsel bir model mi
oluşturduğuna karar verin.
Boş
bir kağıda iki sütunlu bir tablo yapın. İlk sütuna "Düşünme Modelleri"
ikinci sütuna ise "Durumlar" adını verin. Birkaç gün boyunca normal
günlük çalışmalarınız sırasında kullandığınız farklı mantıksal düşünme
modellerini ve bu modelleri genelde hangi durumlarda kullandığınızı
yazın; örneğin "öncelikleri belirleme modeli", "sınıflandırma modeli",
"tahmin etme modeli", "sorun çözme modeli", "seçenekleri gözden geçirme
modeli" ve benzeri gibi.
Birkaç gün süresince yaşamınızın parçası olan farklı modelleri bulun ve
not edin. Açık seçik görülenleri, beklenilenleri ve olağandışı durumları
yazın; örneğin telefon kartınızı ya da kredi kartınızı kullanma, banka
hesaplarınızı yönetme gbi. Masanızdan lavaboya, park yerine ya da
fotokopi makinesine kaç adımda gidiyorsunuz? Gün içinde işinizi yaparken
kaç kere ara vermek zorunda kalıyorsunuz? Kaç kişinin giydiği giysi aynı
renkte? İnsanların birbirleriyle konuşmalarında kaç kere aynı ya da
benzer konuşma tarzlarını duyuyorsunuz?
Hafta boyunca bir sorunu giderdiğinizde, zor bir işin üstesinden
geldiğinizde ya da beklenmedik bir başarı sağladığınızda bir an durup
izlediğiniz adımları not edin. Hafta sonunda listenize bakıp sorun çözme
modelinizi özetleyip özetleyemediğinize bir bakın. Şimdi süreç içindeki
her bir adımı 1 ile 4 arasındaki bir sayıyla degerlendirin: 1, "çok
etkili", 2, "genellikle işe yarar", 3, "ödül kazandıracak bir yöntem
değildir ama çoğu durumda işime yarar", 4 ise "ciddi şekilde yenilenmesi
gerekiyor" anlamına gelir.
Gün
içinde birçok kez normal gününüzün parcası olan garip ya da ilgi çekici
şeylerle ilgili hesaplar, tahminler ve ölçümler yapın. Örneğin
bölümünüzün kaç yıllık bir iş tecrübesine sahip olduğunu ya da iş
yerinizdeki insanların kullandığı garajın üç günde ne kadar kazandığını
hesaplayın. Ofisinizde her gün kaç fincan kahve tüketildiğini tahmin
edin. Masanızın uzunluğunu ve genisliğini kalemlerle, şeker paketleriyle
ya da karış hesabınızla ölçün. Bunu bir oyun haline getirin. Her gün
hesaplayabileceğiniz, tahmin edebileceğiniz ya da ölçebileceğiniz yeni
ve ilginç bir şeyler bulun.
|
Geri
